“Bakit ako magsusulat sa Wikang Filipino?”
“Bakit ako magsusulat sa Wikang Filipino?”
ni WMReyes
Panimula
Paano sisimulan ang pagsagot sa tanong na ito? Tila mas madali ang magsulat na lamang ng ibang paksa sa sariling wika kaysa ipaliwanag kung bakit kailangang gamitin ito. Kung tutuusin, hindi naman tinatanong (o ipinapaliwanag) ng Inglatera o ng Estados Unidos kung bakit sila nagsusulat sa Ingles. Gayundin ang iba pang bayan gaya ng Espanya, Pransya, Tsina at Hapon kung nagsusulat sila sa kanilang wika. At nakakatuwang isipin, kailangan pa nating ipaliwanag sa ating mga kababayan at kumbinsihin sila ‘kung bakit magsusulat sa wikang Filipino?’ gaya ng ginagawa kong ito.
Ang layunin ay mabigyan ng karampatang pagpapaliwanag kung bakit mahalaga ang paggamit at paglingap sa ating sariling wika. Sa pagsagot sa tanong na ito wala akong intensyon na sikilin ang ibang wika kapalit ng paggamit ng wikang Filipino. Hindi ko pipigilan ang isang tao sa kanyang kalayaang gamitin ang wikang kanyang napupusuan. Wala rin problema sa pag-aaral sa mga banyagang wika. Kailangan lamang malinaw ang dahilan ng pag-aaral ng wika. Ang mahalaga ay huwag talikuran ang wikang atin kapalit ng wika ng iba. Ayon kay Rizal “nasa wika ang pag-iisip ng bayan” at dapat “linangin ang sa inyo at palaganapin, pangalagaan ang sariling pag-iisip ng bayan…”
Ang hikayat ko ay para sa mga taong makakaunawa sa aking sasabihin. Sa mga taong makakasumpong ng kaliwanagan sa aking mga salita.
Maghahain ako ng tatlong dahilan bilang tugon sa tanong na “Bakit ako magsusulat sa wikang Filipino?”
1. KORPUS:
Paglinang ng isang tradisyon
Ito ang isa sa mga dahilan bakit ako magsusulat sa wikang Filipino. Nais kong makapag-ambag sa isang tradisyong makapagbibigay daloy sa pagsulong ng wikang Filipino. Sa aking obserbasyon, walang malaking korpus ng mga babasahin sa wikang Filipino kase karamihan ay may humaling sa pagsusulat sa wikang banyaga. Ang epekto’y binansot ang tradisyon sa paglilibag sa sariling wika kaya’t limitado lamang ang mababasang publikasyon sa wikang Filipino. Kapansin-pansin ito sa pagpunta sa mga bookstore na halos iilang hanay lamang ang mga lathalain sa Filipino kumpara sa wikang Ingles.
Sa aking wari, nag-ugat ito sa kawalang direksyon ng patakarang pangwika sa sistema ng edukasyon na tuwirang nakakaapekto sa ating kabataan. Sa murang edad pa lamang ay hinuhulma na (o ginugulo) ang pag-iisip kung anong wika ang kailangan nilang matutunan. May pagkiling sa Ingles dahil ito daw ang wika ng globalisasyon at naisasantabi ang sariling wika. Ang resulta — ang pagkalayo sa sariling kalinangan at pagkahumaling sa banyaga. Seselyuhan ito kapag dating ng mga estudyante sa mas mataas na lebel ng pag-aaral ng paniniwalang mas mahusay ang isang tao kung nakakabasa, nakakasulat at nakakapagsalita siya sa wikang Ingles ng may punto o accent gaya ng mga banyaga.
Bagaman may mga nagpasimula na sa intelektuwalisasyon ng wikang Filipino at sa tradisyong paggamit at pagsusulat nito, sa hanay ng mga edukadong Pilipino nanatiling limitado ang tagapagtaguyod ng wika lalo na’t sa larangan ng pagsusulat (kumpara sa mga nagsusulat sa wikang Ingles). Binigyang paliwanag ni Dr. Zeus Salazar ang isyu ng tradisyon at punto de bista sa kanyang paunang mensahe sa isang aklat na inilimbag sa ibang bansa at nakasulat sa wikang Filipino. Ayon sa kanya:
“Isa sa mga kalunoslunos na epekto ng ating hindi pa rin nagbabagong sistema ng edukasyon ang pagpupumilit ng karamihan sa mga “may pinag-aralang Pilipino” na magsusulat sa Ingles kahit ito’y para sa mga Pilipino mismo. Ito ang pinakamadaling gawin para sa kanila. Bakit pa nga naman magpapakahirap na gumawa ng mga akdang pang-agham sa sariling wika, gayong mas madaling isulat ang alinmang natutunan sa Ingles sa wika ring iyon. Kung ano ang ipinasok sa kanilang utak ay siya ring lalabas doon – kahit na ito’y nagdaan sa isang pang-unawa, dahil sa ang pang-unawa mismo’y hindi nakasalalay sa sarili’t katutubong tradisyon.
Di tulad sa ibang bansa, ang pagpapakadalubhasa sa atin ay nangangahulugang unti-unting pagkakahiwalay ng nag-aaral sa sariling kalinangan at katutubong daigdig patungo sa ibang kalinangan at banyagang daigdig. Ang nagdadalubhasa’y natututo hindi lamang ng isang pandalubhasang wika kundi, kasabay nito, ng isang bagong wika at napapapasok sa ibang mundo. Kaya’t ang dalubhasa at “edukadong” Pilipino’y napapahiwalay sa kanyang bayan nang dalawang beses. Ang una’y normal at kahawig sa nangyayari sa ibang bansa: ang dalubhasa’y natuto ng ispesyal na wika ng kanyang agham o ispesyalisasyon. Ang pangalawa’y kahawig sa pagiging hiwalay at iba ng mga dalubhasa’t “edukadong” Yuropeo noong Kalagitnaang Panahon, nang ang wikang pang-edukasyon ay Latin, sa kani-kanilang mga bayan: ang “edukadong Pilipino ay napapasama sa ibang kalinangan, nagiging bahagi ng ibang pagpapalitan ng damdamin, isip at layon.
Ito ang dahilang istruktural kung bakit hindi tayo makabuo ng isang tradisyong intelektual at pang-agham. Ang akala ng mga “nakapag-aral” ay mayroon na tayo nito—iyon ngang napag-igiban nila ng anumang naangkin nilang “kaalaman”. Kaya kung makaaambag sa isang agham o makalilikha man sila sa isang sining mangyayari ito sa loob nang ng tradisyong iyon, na kung saan sila ay nagdaan, nahulma at lumabas. Walang alinlanga’t sa Ingles sila kakatha. Kahit na sa kasaysayan, na siyang agham-panlipunang napakaimportante sa pagbuo ng isang sariling pambansang kamalayan. Mula kay Agoncillo hanggang kay Zafra’y sa Ingles ang ating pagkakaalam sa pagiging isang bansa, sa nakaraan (at tinutungo) ng bayan.
Katunayan ay isang mini-bahagi lamang tayo, sa kabuuan, ng istoryograpiyang Amerikano, katulad ng pagiging mini-bahaging pang-“lokal color” ng literaturang Amerikano ng ating panitikan sa wikang Ingles (sa kanila ng pagtangka ni Nick Joaquin na iugnay ang ilang tema sa panahong Kastila). Sa gayo’y hindi nakapagtataka na sa Amerika pa nagdadalubhasa ang mga istoryador na Pilipino at halos kasindami ng mga Pilipino ang mga “ekspertong” Amerikano sa kasaysayang Pilipino.
Totoo’t makabubuo rin (at nakabuo nga sa halimbawa ni Agoncillo), sa kabila ng pagkakagapos sa tradisyong Amerikano, ng isang puntodebistang Pilipino, subalit –gaya ng itinawag sa penomenong ito –“puntodebista” nga lang talaga at hindi sariling tradisyon!” (1)
Bagaman ito ang sistemang kinapapalooban ng karamihan, mahalagang bigyang pansin din ang mulat na mga pagkilos buhat sa akademya at mga kaibigan ng wika sa paggamit nito. Patuloy itong sinusulong ng mga organisasyon gaya ng Komisyon sa Wikang Filipino, Filipinas Institute of Translation, Sentro ng Wikang Filipino, UP Departamento ng Filipino at iba pa. Nagsasagawa sila ng mga seminar, patimpalak, workshop, at mga kumperensya upang pag-ibayuhin ang paggamit sa wika. Hindi gaya ng mga gawaing pang-eskuwelahan, ang kanilang aktibidades ay hindi lamang nakakahon sa pagdiriwang ng ‘Buwan ng Wika’ tuwing Agosto ng bawat taon. Bagkus ang tunguhin ay gamitin ang wikang Filipino hindi lamang sa pang-araw-araw na gawain kundi iakyat din ang lebel ng paggamit nito tungo sa intelektuwalisasyon ng wika sa larangan ng akademya. Mababasa ang ganitong kalakas na paninindigan sa serye ng tanong at sagot sa website ng Sawikaan. Halaw dito ang mga sumusunod na tala:
“Walang dudang may mataas nang kakayahan ang Filipino para sa gamit na siyentipiko at teknikal. Napatunayan na ng mga saliksik at eksperimento na puwedeng-puwedeng gamitin ang Filipino sa anumang disiplina. Sa Unibersidad ng Pilipinas, bukod sa totohanang paggamit ng Filipino sa mga klase sa agham at matematika ay nakapaglathala na ng maraming teksbuk sa iba’t ibang larang akademiko….”
“Ang wikang Filipino ay may kakayahan ding maging imbakan ng karunungan. At bahagi ng ating ganap na intelektuwal na paglaya ang patuloy na pagpapaunlad at pagpapalaganap ng Filipino bilang tunay na wikang akademiko.” (2)
2. ‘Lakas ng Wika Natin’ – Ang Potensyal ng Wika sa Larangang Internasyunal at Pandaigdig
Ang ikalawang dahilan kung “bakit ako magsusulat sa wikang Filipino?” ay dahil ipinasumpong din ang potensyal ng wika sa larangang internasyunal. Hayaan ninyong ibahagi ko ang isang karanasan tungkol sa bagay na ito.
“Di ako makatulog. Mayroon akong iniisip. Isang pangarap. Isang layon. Maaari din isang misyon. Hangad ko na balang araw, makasulat ako ng aklat sa Wikang Filipino na ililimbag sa ibang bansa. Sa tingin ko panahon na para kilalanin ang Filipino bilang wikang internasyunal at wika ng mga intelektuwal. Ito’y isang maikling tala at wala pang detalye. Ni ang mga dahilan ay di ko lahat mababanggit. May pwersa lamang mula sa kalooban ko. Kung darating ang panahong bubuuin ko na ang aklat at kailangan ko ng inyong tulong at suporta…matutulungan n’yo kaya ako? Para sa Dakilang Bayang Pilipino. Salamat.”
Pebrero 17, 2010, 11:52 n.g. UPCO, Laguna, Pilipinas
Ito ang aking tala sa Facebook account na pinamatagang “Pangarap na Aklat”. Isang gabing iyon na pinagmumuni-munihan ko ang tungkol sa pagsulong ng wikang Filipino bilang wika ng daigdig. Lubhang ikinalugod ko ang mga tugon ng pagsuporta mula ng mga kaibigan, dating mga estudyante at maging mga tinitingalang mga tao sa akademya. Isang komento ang umagaw ng aking atensyon dahil hindi ko inaakala na mapapansin ang aking tala. Ito ang komento ni Dr. Zeus Salazar:
“Ok ka, pare ko. Yung libro ni Nilo Ocampo (Palawan) at ni Jimmy Veneracion (Kasaysayan ng Bulakan) inilathala sa Kolonya (Alemanya) noong dekada 1980. Kung magsusulat lang ang lahat ng Pinoy sa ibayong dagat sa sariling wika at ilalathala nila kung saan man sila nakatirik, mas dadami pa ang mga librong Pilipino abroad…”
At tila isang batingaw ang linyang ito: “Kung magsusulat lang ang lahat ng Pinoy sa ibayong dagat sa sariling wika at ilalathala nila kung saan man sila nakatirik, mas dadami pa ang mga librong Pilipino abroad.
”
Oo nga naman. Sa dami ng Pilipino sa buong mundo. Sa katunayan, sa bawat bansa ay may Pilipino…at kung sabay-sabay silang maglalathala ng mga sulatin sa wikang Filipino, katotohanang mas lalawak pa ang saklaw nito at magiging ‘wika ng talastasan ang wika natin’. Ngunit bakit walang ganitong ‘kilusan’ o pagpupunyagi sa wika? Dahil nga ito sa ating nabanggit na sa unang bahagi na may kaugnayan sa tradisyon ng pagsusulat sa Filipino.
Patuloy akong nanaliksik tungkol sa pagsusulong ng wika sa labas ng bansa nang maibahagi ng isang kaibigan ang artikulong may pamagat na “Pandaigdigan na ba ang Wikang Filipino?” Hango sa panayam na ito binigyang halimbawa ng isang propesor na maaaring isang wikang global na ang Filipino sa lebel ng paggamit ng wika sa pagkikipag-usap.
“Nagbigay naman siya (Dr. Florentino Hornedo) ng apat na halimbawang nagpapatunay na maaaring isa nang wikang global ang Filipino. Ang mga ito ay a.) kapag nakipag-usap ang isang Pilipino sa isang dayuhan gamit ang Filipino dito sa bansa; b.) kapag nakipag-usap ang isang Pilipino sa isang dayuhan gamit ang Filipino, sa ibang bansa; c.) ang pakikipag-usap ng isang banyaga sa kapwa banyaga gamit ang Filipino dito sa Pilipinas; at d.) ang paggamit ng banyaga ng Filipino upang makipag-usap sa kapwa banyaga sa ibang bansa.” (3)
Nakikita na natin ang potensyal ng wika kasabay ng pagsasagawa ng mga gawain at pagtataguyod ng mga kilusan upang isulong mga gawaing pangwika sa loob at labas ng Pilipinas. Nabanggit na sa unahang bahagi ang mga pagkilos sa loob ng bansa. Sa labas naman ng bansa ilang gawain na rin ang naisagawa sa tunguhin ng pagpapalakas ng wika. Nagkaroon ng 1st International Conference on Filipino as Global Language: Future Directions and Prospects sa University of Hawa’ii at Manoa noong Marso 17-19, 2008.(4) Sinundan ito ng The Second International Conference on Filipino as a Global Language sa Hilton San Diego, Mission Valley, San Diego California noong Enero 15-18, 2010.(5)
Isa sa layunin ng mga kumperensyang ito ang maging pook ng pagpapalitan ng ideya tungkol sa Wikang Filipino. Mahalagang nagkakaroon ng mga ganitong talastasan ang mga guro, mananaliksik, administrador, manunulat, entrepreneur, opisyal ng gobyerno, pulitiko, mag-aaral, at mga may hilig at interes sa wikang Filipino upang mapalalim ang pag-unawa at maisulong ang wika.
Bukod sa pagsusulat gamit ang wikang Filipino, sa larangang internasyunal, nagkakaroon na rin ng pagkagusto sa mga awiting may lahok na mga salitang Filipino. Pinatunayan na ito ng grupong The Black Eye Peas. Sa grupong ito, si Apl.de.Ap (Alan Pineda Lindo) ang nagsasama ng mga awiting may salitang Filipino. At napakalakas ng apela nito para sa komunidad na nakakaunawa ng wika. Ilan sa mga awiting humakot ng malaking suporta at paghanga ang The Apl Song (2003), Bebot (2005) at Mare (2009). Kung papalitan lamang ang ilang salita sa isinulat ni Dr. Salazar at ilalapat sa larangan ng musika. “Kung aawit lang ang lahat ng Pinoy sa ibayong dagat sa sariling wika at irerecord nila kung saan man sila nakatirik, mas dadami pa ang mga awiting Pilipino abroad.’ Malaking tulong ang kulturang popular upang mahatak ang mga tao sa pagsasalita, pag-aaral at ‘di kalaunan, pagsusulat sa wikang Filipino.
Bunga na rin ng pagkalat ng mga Pilipino sa buong mundo (dahil sa trabaho o migrasyon), hindi na rin maitatanggi na ang wika ang isa sa mga mahalagang salik ng nakapagbubuklod sa mga Pilipino saan man sa mundo. Ang wika din ay mabilis na napapakalat at napapalago. Hango sa isang artikulo ng The Varsitarian:
Ang Filipino at ang diaspora
Samantala, tinalakay naman ni (Dr. Elynia Ruth) Mabanglo ang papel na ginagampanan ng wikang Filipino sa “diaspora” o mga pamayanang Pilipino sa ibayong-dagat. Aniya, mayroong tatlong larangan kung saan makikita ang bisa ng Filipino bilang isang wikang pandaigdig: komunikasyon, kabuhayan at seguridad.
Mapapansin ang unang aspeto sa pag-usbong ng mga makabagong paraan ng komunikasyon na gumagamit ng wikang Filipino bilang midyum ng komunikasyon, paglalahad ni Mabanglo.
“Sa Internet, libo-libo ang mga blogs, websites at talastasan e-mails na gumagamit ng Filipino,” ani Mabanglo. “Ang The Filipino Channel naman ay may kabuuang 1 million subscribers sa Estados Unidos lamang. (Samantalang) ang mga pelikulang Pilipino naman ay malawakang naipagbibibli sa DVD format, at inilalahok pa sa iba’t ibang film festivals sa mundo,” dagdag niya.
Samantala, ang wikang Filipino ay nagagamit na rin bilang kasangkapan sa negosyo. Ayon kay Mabanglo, patunay rito ang pag-usbong ng mga tindahan, konsiyerto at patalastas sa ibayong-dagat na nakatuon sa mga mamimiling Pilipinong nakatira roon. Inilahad din naman niya na pinag-aaralan na ang Filipino pati na ng mga sundalong Amerikano bilang bahagi ng kanilang mga istratehiya sa seguridad ng Estados Unidos. Ani Mabanglo, bahagi ito ng kanilang pagsasanay bago sila ipadala sa Pilipinas. Dagdag din niya na inaalok na rin ang pag-aaral ng Filipino bilang isang kurso sa ilang pamantasan sa Estados Unidos katulad ng University of Hawaii, Cornell University, University of Wisconsin at University of California.(6)
Patuloy ngang lumalawak ang saklaw ng wika dahil sa mabilis na pagkalat ng mga Pilipino sa buong mundo. Tila hindi na maiiwasan ang pagtahak nito bilang isa sa mga wika ng mundo. Ngunit sa kabila ng mga magagandang kilusan para sa wika, naniniwala ako na mas marami ang mulat na nagsusulong, mas lalong titibay ang pundasyon sa paggamit ng wika. Maging ako, kasama ng ilang kaibigan ay naglagay na rin sa internet ang isang kapanya sa pagsulong ng wika. Binansagan itong OPLAN: WIFI 2035.
Ang OPLAN: WIFI 2035 o OPLAN: Wikang Filipino 2035 ay isang proyektong itinataguyod ng mga ‘mandirigma ng wika’ upang palaganapin ang paggamit, pagkakaunawa at talastasan sa wikang Filipino hindi lamang sa loob ng Pilipinas kundi maging sa ibang bansa. Ito ay isang kilusan na naglalayong magsulong ng paggamit ng wikang Filipino sa iba’t ibang larangan sa gawaing internasyunal at pandaigdig.
Hangad ng kampanya na sumulong ang wika sa mga gawaing internasyunal at pandaigdig. Sa pagkilos ng mga kaibigan ng wika, inaasahan na sa pagdating ng taong 2035, ay namamayagpag at kinikilala na ang wikang Filipino sa larangang pandaigdig.
3. PAMANA: Ang Oyayi sa Duyan ng Kabataan
Nakaugat sa ideya ng ‘pamana’ ang ikatlong dahilan kung “bakit ako magsusulat sa wikang Filipino” Likas ang hangaring mag-iwan ng isang mas magandang bukas para sa susunod na salin-lahi. Maging ang Bibliya ay nagbabanggit ng pagmamana hanggang sa mga apo (Kawikaan 13:22). Ilang mahalagang aspekto ng gawaing ito tungkol sa wika ay may kaugnayan sa pamana ng pagkakakilanlan (identitad); ang ikalawa sa mamanahing kaligiran.
Tungkol sa Identidad
Mahalaga ang pagpapanatili ng kakanyahan at isa sa mga malinaw na manipestasyon nito ang wika. Ang wika ang nagiging imbakan ng kalinangan, ng kultura at ng karanasan. Ang kabataan ang unang nakakaranas ng mga pagbabago sa kamalayan. Sila ang tumatanggap ng iiwang tradisyon. Magkagayun, dapat sa duyan pa lang ay unti unti ng hinuhubog ang kamalayan at pagkataong Pilipino. Kaya’t sa pagkanta sa mga bata, naililipat ang kalamayang nagiging kanlungan ng pagkatao. Isa sa paraan ang oyayi (7). Ang pagpaparamdam ng pagmamahal ay winiwika, inaawit. Sa oyayi “(a)ng musika ay naglalakbay sa bilis ng pag-ibig—naipapasa mula sa magulang patungo sa anak…at pabalik sa bawat bata sa loob ng bawat may gulang. Isang pagdiriwang ng mga awit ng puso na nagpapaalala sa atin kung anong nagbibigay ngiti, luha, pag-ibig o maging ng mahimbing na pagtulog (malayang salin).(8)
Kaya’t malaking pundasyon ang duyan hanggang sa panahon ng kabataan dahil dito naipupunla ang kamalayan sa pamamagitan ng wika.
“Mula sa duyan, dapat imulat ang kamusmusang Pilipino para maging isang tunay na Pilipino. Hindi ito isang etnosentrong hakbang, isa lamang itong taktika ng pagbangon para sa paglalakbay. Hanggang hindi pa ganap ang pagkalahi sa ating sarili, huwag muna tayong manganlong sa anino ng tikbalang na dayo. Susuhin natin ang ating katas; mula sa hamog ng kampupot, langgasin ang sugat ng ating pagkagapi. Hanggang hindi pa malakas at matatag, hindi tayo dapat iligaw ng mga tiyanak sa ating panlahing peregrinasyon.(9)
At bakit mga oyayi, bilang unang hakbang, sa pagka-Pilipino? Sa hibo ng isang daigdig ng kosmopolitanismo, ang sapat na panahon ng pagpupunla ng diwang-lahi ay ang kamusmusan. Ito ang isang mayamang linang ng tunggalian. Ang tutuo, ang kabataan ang siyang pinakamalusog na panahon para sa pagtatanim ng Pilipinismo. Hindi na mahuhutok kung matigas na ang puno. Hayaang ang punla ng diwang-lahi ay sumupling, lumago, mamulaklak, at mamunga para makalikha ng gubat ng kapilipinuhan. iyon ang panahon ng paglingap sa malawak na mundo, para ang sariling bundok ay maging bahagi ng halayhay ng kabundukan ng daigdig.” (10)
Ang pundasyon sa duyan at kabataan ang magiging isa sa pinakamahusay na daan sa pagsulong ng wika. Gayundin, isang matibay na salik ang pagpapamana ng wika upang maingatan ang kakanyahan.
Tungkol sa Pamanang Kaligiran
Ang ikalawang dahilan sa pamana, ang mamanahing kaligiran. Ang kabataan ng kinabukasan ang makikinabang sa pagpupunla ng wika sa kasalukuyan. Hangad ko na darating ang panahon na ang kabataan ay may masusumpungang pagkilala at pagpapahalaga sa kanilang wika. Hindi lamang sa loob ng bansa kundi maging sa labas. May kasabihan nga patungkol sa puno – “Ang pinakamagandang panahon upang magtanim ng puno ay 30 taon na ang nakakaraan, ang sumunod na pinakamagandang panahon ay ngayon.”
Sa aking pagtatasa nakapag-simula na sa pagpupunla ng wikang magiging daan upang magkaunawaan ang sambayanan. Napasimulan na ang hanggarin ni Pangulong Manuel L. Quezon na magkaroon ng wikang magbubuklod sa sangka-Pilipinuhan. Ito ang naging tunguhin ng wikang nasusulat ko ngayon. Sa ganang akin, ang dangal ng wika ay nasa taong nagtataguyod nito at ang lakas nito ay nasa dami ng gumagamit. Binabanggit sa artikulo ni Randy David ang tungkol sa pagpapahalaga sa sariling wika:
“Kapag ang wikang katutubo ay nagagamit lamang kaugnay ng maliliit at walang halagang bagay, at ang wikang dayuhan ang nakakasanayang gamitin sa mas mataas na uri ng talastasan — ang wikang katutubo’y nabubusabos habang ang dayuhang wika’y namumukod. Sa kalaunan, ang karamihan ay mag-iisip na sadyang nasa katutubong wika ang kakulangan. Kung walang nagpupunyaging isalin sa katutubong wika ang mahahalagang literatura at produktong intelektwal ng mga dayuhang kultura, iisipin ng marami na may likas na kakapusan ang ating sariling wika, at walang ibang lunas kundi pagsikaping pag-aralan ang wikang dayuhan.
Walang wikang umuunlad kung hindi ito naisusulat at nababasa.
Walang wikang umuunlad kung ito’y hindi sinasanay na maglulan ng mga produkto ng kamalayan at iba’t-ibang kaisipang hango sa maraming kultura. Kailangang makipag-usap ang ating katutubong wika sa mga wika ng ibang bansa, sa halip na isantabi ito, sa maling pag-aakalang hindi na ito angkop sa bagong panahon.”
(11) Kung maglilimbag ang karamihan ng gumagamit sa wikang Filipino, may babalikan ang susunod na henerasyon na mga sulatin/ akda sa Filipino dahil may naibinhi sa kasaysayan. At ang pamana na ating maaaring itaguyod para sa kanila ay ang dangal ng pagpapahalaga sa ating wika. Dahil kapag mas marami ang gumagamit at nakakaunawa sa ating wika, mas nagkakaroon tayo ng pagkakataon upang mas lalong maintindihin ng mundo ayon sa ating paraan ng pag-iisip. Sa ganang akin, mas marami ang nakakaunawa at kung magkagayon, hindi na mananatiling nasa gilid ang Pilipino, bagkus nakikipagtalastasan tayo kaisa ng mundo gamit ang ating wika.
Isang magandang oyayi ni Landicho ang nagpapakita ng pagmamahal ng magulang sa pagpupunla ng pag-asa sa kinabukasan. Hango ito sa isang dulang kanyang isinulat, na kung saan umawit si Gregoria de Jesus ng oyayi sa anak nila ni Andres Bonifacio.
Tulog na, bunsong sinta
Ama mo’y nasa malayo
Nagpupunla ng pag-asa
Sa bayang diwa’t puso.
Tulog na bunsong sinta
Buhay ng kinabukasan
Gigising ka, bunsong anak
Sa bukas na iyong-iyo.
Tulog na bunsong sinta
Tulog na bunsong sinta.
(12) Sa pagsulong ng panahon, ang wikang Filipino ang taling magbibigkis sa lahat ng nakakaunawa ng wikang ito saan man sa mundo. Isa itong instrumento ng integrasyon, ng talastasan, at ng pagkakaunawaan. Sa pagpapagal ng kasalukuyang henerasyon tungkol sa pagsulong ng wika, nawa, sa paggising ng ating mga bunso, makasumpong sila ng isang daigdig na maituturing niyang magandang pamana. Ang paggamit at ang pagsusulat nito ang ilan sa mga paraan upang lumawig, malinang at magpatuloy sa paglago ng ating wika – ang wikang Filipino.
Mula sa:
Mga Komento
Mag-post ng isang Komento